Bijen, Bookmakers & Balut

Onze tweede nacht in het guesthouse is al een stuk beter en we voelen ons fit genoeg om voor de derde keer deze reis een scooter te huren. Eerst wisselen we van kamer, volgend aan de stoelendans van de hoteleigenaresse om maar niet meer in het kippenhok aan de overkant te hoeven slapen. Voordeel is wel dat we nu voor de derde keer een brandschone kamer met frisse lakens betreden.

Met de scooter rijden we richting het noordoosten, pal langs de kust. Daarmee komen we als eerst langs Alona beach, een zeer toeristisch kustplaatsje. Waar Siquiijor voornamelijk wordt bezocht door Europeanen, zijn het hier de Chinezen en Koreanen die de toeristenboventoon voeren. En dat is duidelijk merkbaar aan de manier waarop de winkels en restaurants hun waar aanprijzen. De Chinese en Koreaanse karakters staan overal onder de reguliere titels en sommige restaurants zijn zelfs 100% gericht op deze twee markten. Want ja, als Koreaan over de grens is een "Korean BBQ restaurant" natuurlijk lekker thuiskomen. Wij willen er in ieder geval niets mee te maken hebben, dus de rechterhand draait het gas nog wat verder open.

Dan komen we langs de 'Bohol Bee farm' en dat klinkt al een stuk authentieker. Het is haast een soort kabouterdorp van huisjes die allemaal iets met bijenprodukten doen. Zo is er een groententuin die door bijen wordt bestoven, een bakker die met honing werkt, een souvenirwinkeltje waar in alle producten wel iets van honing zit, een koffiebarretje en zelfs een ijssalon met gezouten honingijs. Eerst maar eens een bakkie koffie. Als we die opdrinken begint het te regenen en weldra barst er zelfs een volledige wolkbreuk los. Het koffietentje heeft goeie WiFi, dus we kijken wat er nog meer te doen is in de omgeving. De stad Tagbilaran ligt op een half uurtje rijden en heeft een grote concentratie lunchopties, dus dat klinkt aantrekkelijk. Bovendien is er nog een reden waarom we daar even willen gaan kijken. Als het soortvan droog is, scoren we nog wat bijenshampoo voor Marlon en een bijenijsje voor Stefan. Geen vragen stellen, lekker van bijkomen.

Als we weer op de scooter zitten krijgen we nog een tweede wolkbreuk voor onze kiezen. We stoppen even bij een benzinepomp om te schuilen. De pompbediende vraagt ons wat we van plan zijn en als we vertellen waarom we naar Tagbilaran willen heeft hij nog wel een goed adresje voor ons. Gelukkig waait de donkere wolk over en wordt het weer droog, zodat we verder kunnen. Voor we het weten rijden we de brug over naar de grote stad. Daar wordt even gesteggeld over de lunchplek, maar uiteindelijk komen we bij een soort straat-eettentje terecht met prima eten. Twee koppies soep, twee piramides rijst, gekruid varkensgehakt en een runderstoofpotje. Heerlijk. Daarna rekenen we omgerekend vierenhalve Euro af en kunnen we weer verder, we weten inmiddels precies waar het is.

Sommige dingen moet je zelf uitproberen voordat je er over mee kunt praten. Een rauwe oester opeten, bier drinken onder de douche, naaktzwemmen, wrakduiken, mosterd in je navel smeren, dat soort dingen. Dan zijn er ook nog wat ervaringen die misschien ietsjes meer omstreden zijn. Zo zijn Marlon en ik enkele jaren geleden in het Amerikaanse attractiepark Seaworld naar een Orcashow geweest. Letterlijk tegen beter weten in, want wij wisten vooraf al lang dat orka's het niet fijn hebben in een betonnen bak met zeewater. En toch wilden we toen allebei weten wat zo'n show nu precies inhoudt en daarom zijn we gaan kijken. Overigens besloot orka Shamu zijn frustratie enkele maanden na ons bezoek eens te uiten op zijn trainer. Sindsdien mogen de orcatrainers niet meer het water in.

Vandaag is het zondag en staan we midden in de grote stad voor de poorten van de Arena. Niet die van Johan Cruijff, maar eerder die van Foppe de Haan zegmaar. We gaan als experiment ons onderdompelen in de wereld van de Sabong, de traditionele hanengevechten van de Filipijnen.

Natuurlijk doen we dit niet zomaar. We hebben het er van tevoren goed over gehad en we hebben eigenlijk geen idee waar deze traditie zijn bestaansrecht aan ontleent. Is het luguber? Is het leuk? Is er spanning en zo ja, in welk opzicht dan? En praktisch, hoe gaat dat in zijn werk dan? We verwachten binnen een antwoord op deze vragen te vinden en spreken af dat we direct weer vertrekken als het ons te gek wordt. Ook zijn we wel een beetje benieuwd hoe zo'n voor ons compleet onbekende ervaring gaat zijn. Noem het nieuwsgierigheid, noem het waaghalzerij maar als we er echt iets van willen vinden, willen we het in ieder geval eerst zelf doorleeft hebben. Goed- en/of afkeuring kan daarna wel.

Daar gaan we. We betalen eerst 80 pesos entree en komen dan op een binnenplaatsje van een soort sporthal terecht. Daar bevindt zich al gelijk een ruimte met bankjes waar rijen mannen zitten met een haan op hun schoot. Af en toe is er gekraai te horen. Langs de randen van het complex zijn eetstalletjes en vrouwtjes die blikjes drinken verkopen. Het ruikt er vreemd en het is er warm. Als we verder lopen zien we wat meer bezoekers en horen we vanuit de verte een enorm gekakel. Niet van de hanen dit keer, maar van een mensenmenigte. We zien nog niets en hebben nog geen idee wat de bedoeling verder is. Het geluid in de verte wordt steeds duidelijker en getuigt van enorme opwinding. Het laat zich raden waarom, maar we zien nog niets. Dan lopen we verder en zien we een gigantische mensenmenigte trapsgewijs op een tribune staan. Voor we het weten staan we claustrofobisch midden in die massa en iedereen schreeuwt er op los. Alle ogen zijn gericht op het centrum van de arena waar een verhoogd podium is waar het spektakel zich klaarblijkelijk afspeelt. Veel kunnen we er niet van zien want het is ram en ramvol. We voelen ons alsof we een uur te laat in de apres-ski bar zijn aangekomen. Werkelijk overal staan mensen. Dan wijst er een wat oudere heer vriendelijk naar een trap even verderop. Geen idee wat hij daarmee bedoelt, maar laten we die maar even checken. Voor de trap zit een hek en een loketje. Hier wordt een extra toegangsprijs geheven en er staat duidelijk waarom: 'Balcony'. Aha. Waarschijnlijk deed onze huidskleur vermoeden dat we wel eerste rang op het balkon konden zitten en dat was ook zo. Als we de toegang betalen (daarbeneden was het toch al niet te doen) komen we uit op een aparte tribune waar duidelijk de high-rollers zitten. Helemaal vooraan is daar zelfs een rij met luxe stoelen waar ze ons aanvankelijk willen neerzetten. Zo apart hoeft het van ons ook weer niet, dus vinden een plekje op de een-na-voorste rij.

Nu hebben we een fantastisch uitzich op niet alleen de cockpit zelf, maar vooral de gi-gan-tische mensenmassa op de tribunes links, rechts en aan de overkant. Iedereen staat en heeft een of meer handen in de lucht. Als er vervolgens twee hanen het podium op worden gebracht, ontstaat een kakefonie aan geschreeuw. We tellen drie vrouwen in het totale publiek, inclusief Marlon. De rest van de mannen staat met een fles bier en een sigaret te joelen. Wat ze precies schreeuwen en waarom is ons niet duidelijk. Ook worden er continue propjes papier onderling gegooid. Geen idee wat daar de reden van is.

Dan springen er verschillende mannetjes in het publiek op en schreeuwen duidelijk hetzelfde woord. Daarop gaan de overige mannen in het publiek helemaal los. Handen wijzen met vingers, de mannetjes wijzen naar elkaar, sommige mannen in de cockpit seinen naar elkaar. Er gebeurt hier duidelijk van alles volgens een systeem, maar wij snappen er de ballen van. Dan begint het onderdeel wat we al een beetje hadden verwacht. De hanen worden losgelaten. Ik had verwacht dat ze elkaar gelijk zouden aanvliegen, maar deze twee hanen leken wel blij dat ze na waarschijnlijk uren in de schoot van de eigenaar te hebben gewacht eindelijk even zelf mochten lopen. Er gebeurde niets. Nouja, de menigte ging helemaal los, we konden elkaar niet meer verstaan en we konden de massale opwinding niet negeren. En dan ineens zien de hanen elkaar. Zo rustig als het eerst was, zo fanatiek waren ze ook ineens. Zo fanatiek dat er niet te volgen is wat er nou precies gebeurde. Het is een hoop gefladder en gestoei, je zou zeggen dat ze elkaar even flink de waarheid wilden vertellen. Dan ligt er ineens een haan stil op de grond en is de menigte ineens zowaar rustig. Klaar! Was dit het?

We zijn verbaasd. Gaat het hier allemaal om ja? Twee kippen die springend elkaar tegen de grond proberen te drukken totdat er eentje stil blijft liggen? Nu het toch weer een beetje rustig is, reflecteren we. "Ik had gedacht dat het enorm luguber zou zijn, dan het bloed overal rond vloog en kermen van pijn overal te horen waren". Dan betreden twee nieuwe hanen de arena en begint het intense gejoel weer van voren af aan. Nu realiseren we ons dat er een gokelement in zit. En je gaat hier niet van tevoren naar een loketje, als je wat wilt inzetten schreeuw je naar een van de mannetjes die zich als bookmaker opstellen. We zijn benieuwd om wat voor bedragen het gaat. Dat kunnen we niet direct zien, maar we zien wel dat er een duidelijke handgebarentaal bestaat. En die gaat snel! De mannetjes communiceren duidelijk met elkaar en met hun klanten. We kunnen niet duidelijk krijgen wie wat doet. Er onstaat een soort puzzel voor ons. Wat gebeurt hier nou precies en hoe werkt het? Een van de bookies komt naar ons toe en legt het uit. De vingers staan voor het geldbedrag. Vingers omhoog zijn tientallen peso's, vingers horizontaal honderdtallen en vingers omlaag duizendtallen (1000 peso = 17 euro). De hanen worden op basis van gewicht, ervaring en felheid aan elkaar gekoppeld en hoe kleiner men de kans op winnen acht, hoe groter de winst op de inzet. Dan vraagt hij, natuurlijk, of we iets willen wedden en dat wil ik niet, al was het maar omdat ik het spel nogmaal net twee minuten soortvan begrijp.

Het gejoel bereikt weer een hoogtepunt als opnieuw twee hanen worden losgelaten. Deze zijn een stuk zekerder van hun zaak, want zij versmelten direct tot een grote bol rollende veren. Binnen twintig seconden ligt er eentje doodstil. Ook al weer klaar. Het klinkt misschien gek, maar het viel ons alles mee. Zowel de winnende als verliezende hanen worden na het gevecht van het podium gehaald. Geen idee wat daar mee gebeurt. Dan komen er weer twee hanen. En nog twee. En dan pas zie ik aan de linkerkant van het podium een enorme rij met mensen die allemaal een haan vasthebben, wachtend op hun beurt. Ik lees hun gezichten. Zijn ze zenuwachtig? Zijn ze bang? Het zijn waarschijnlijk hun eigen hanen die daar straks zowel op als af moeten. Ze kijken allemaal strak voor zich uit, alsof ze bij de boodschappenband van de Albert Heijn staan. Daar snap ik niets van.

Weer wat hanen later leer ik dat het inderdaad de eigenaren zijn die hun eigen hanen de cockpit in brengen. En ze ook weer mee eruit nemen, met maar twee opties. Zelfs als een haan verliest is het gezicht van de eigenaar nog even stalen als bij het naar binnen brengen. Bij navraag blijkt er geen emotionele band tussen de eigenaar en zijn dier te bestaan. Niet nodig en bovendien niet handig bij deze 'sport'. Ook komen we erachter dat de propjes papier die men de hele tijd over en weer gooit gewoon geld is. Als je wint krijg je je winst dus direct contant naar je toe gegooid. Gooit jouw bookmaker mis? Dan pakt iemand anders het propje op en geeft het als vanzelfsprekend direct aan jou. Zo maken we een stuk of wat gevechten mee en kunnen we niet anders zeggen dat het na een tijdje best went. Natuurlijk blijft het het doden van een dier voor het vermaak. En dat valt niet goed te praten. Dieren zijn in onze cultuur om van te houden of om op te eten en die scheidingslijn is soms al hypocriet genoeg. Na een stuk of wat gevechten vinden we het welletjes en vertrekken weer uit de loge. Weer beneden zien we op tactische hoekjes mannetjes staan met een piepschuimen box. Duidelijk te klein om hanen in te vervoeren, maar al snel zien we iemand een biljet overhandigen waarna de doos open gaat. Ik herken direct de blauwe gloed van een eendenei, alleen behoort dit ei tot weer een heel andere lokale traditie. Juist, de Balut, een half uitgebroed eendje, met veertjes en al en daarmee de Filippijnse partysnack bij uitstek. Binnenkort ook voor de Airfryer!

Voordat we gaan wil ik toch even weten wat er met die hanen na het gevecht gebeurt. Zowel de winnaar als de verliezer worden meegenomen naar een achterafje. Als ik vraag of ik daar even mag kijken is dat geen probleem. Daar staan twee grote slagers hakblokken. Op de ene ligt een dode vederloze haan die wordt ontdaan van zijn ingewanden en op de andere ligt een haan met een zwarte doek over zijn hoofd terwijl een kerel druk met naald en draad in de weer is. Dit blijkt de 'oplapdokter' die de winnende (en dus nog levende) hanen hecht en weer mee geeft aan de eigenaar. Dikke kans dat die haan de volgende keer op het andere blok ligt natuurlijk, maar zoals ik al eerder concludeerde, emoties zijn er hier alleen bij het gokken.

Eenmaal weer buiten voelen we ons vreemd. We zijn ten eerste tevreden dat we nu antwoord hebben op onze eerdere vragen. We hebben daarnaast een fantastisch volksfeest meegemaakt dat zonder ons net zo hard was doorgegegaan. Bovendien kunnen we onze mening over hanengevechten nu baseren op onze persoonlijke ervaring. Toch denk ik dat de kans dat we hier nog eens naartoe zouden gaan nagenoeg nul is. Ook zouden we het geen probleem vinden als er volgende week een Shamu-haan zijn eigenaar eens met zo'n vlijmscherm mesje aan zou vallen. Risico van het vak, maar de soep zal er niet anders door smaken.