SS Yongala

Toen we deze reis hadden vastgelegd, en het duidelijk was welk deel van Australië we aan zouden gaan doen, ging ook het duikershart sneller kloppen. Want, met een duikbrevet ligt de onderwaterwereld aan je voeten, en op vakantie kun je plekjes bezoeken die je thuis niet hebt. Met dat gevoel in het achterhoofd kwam ik twee duiklocaties tegen die mijn interesse wekten. Helaas ging de Wolf Rock dive bij Fraser island niet door, maar de volgende op het schema heeft een veelbelovende reputatie als zijnde een van de beste wrakduiken ter wereld. Ik heb het over de Yongala, vlak voor de kust van Townsville.

Een paar dagen geleden nam ik contact op met het duikcentrum om ons aan te melden voor de duik. Helaas zaten ze volledig volgeboekt. Niet alleen voor de dag dat wij gepland hadden om langs te komen, maar ook de dagen ervoor en erna. Balen. Daardoor leek het erop dat onze tweede geplande duiklocatie in Australië aan onze neus voorbij zou gaan. Gister kreeg ik echter een spontaan telefoontje van de duikschool dat er twee mensen hadden gecancelled. Nota bene op de datum dat wij in de buurt zouden zijn, dus dat vond ik een teken. Na onze tour op de Whitsundays rijden we dan ook richting Ayr, waar zowel het duikcentrum als een camping zich naast elkaar bevinden.

De volgende dag melden we ons om 07:30 bij het duikcentrum voor twee duiken op het wrak. Omdat we in Nederland duiken, zijn we gewend aan koud water en een dik pak, maar met 24 graden en slechts 5 mm zijn dit voor ons prima condities. Na een zeer uitgebreide briefing op de duikschool worden we met 12 man in een Toyota Landcruiser gepropt. In de lengterichting en zonder kussentjes. We krijgen direct flashbacks naar onze Fraser trip maar deze tocht is beduidend korter. Eenmaal op het strand ligt de duikboot al klaar en als iedereen aan boord is gaat het gas open. Onderweg vertelt een medewerker van het duikcentrum het verhaal van de SS Yongala.

Het is 14 maart 1911 als de stoomboot SS Yongala haar negenennegentigste vaart in Australisch water maakt. Het schip is gebouwd in Engeland, maar wordt vooral ingezet om tussen de grote steden van Australie te pendelen. Vanuit Melbourne maakt ze een stop in Brisbane en verlaat ze daarna de haven van Mackay om koers uit te zetten naar Townsville. De lading bestaat uit luxegoederen, 122 passagiers en zelfs een peperduur racepaard, Moonshine, is aan boord. Eenmaal op zee bereikt een cycloon de oostkust van Australië. De kapitein heeft geen uitwijkmogelijkheid, en kan niet anders dan vertrouwen op de zeewaardigheid van het schip. Pech, want deze cycloon was er een uit de zwaarste categorie, niveau vijf. En dat betekent windsnelheden boven de 250 km/u en golven van meer dan 15 meter hoog. Ai.

De volgende dag in Townsville wachten de passagiers ongeduldig op de kade. De Yongala is laat. Dat is niet gek, want veel andere schepen hebben voor de storm beschutting gezocht en daardoor zijn ze wat vertraagd. Na drie dagen wachten begint men rustig te concluderen dat het schip nooit meer aan zal komen. Er wordt een zoekaktie opgezet, maar niemand weet waar te beginnen. Op 26 maart spoelt er een levenloos lichaam aan op een strand, even ten zuiden van Townsville. Het is...Moonshine.

De maanden erna komen er verschillende theorieën over de verdwijning van het schip. Met een gigantische oceaan en (nog) geen vergevorderde aparatuur om te gaan zoeken komt men helaas niet verder dan die theorieën. Het schip krijgt de spookstatus, en niemand weet wat er precies gebeurd is en waar het zich bevindt. In 1943, 32 jaar later, is een mijnenveger voor de kust van Townsville bezig met overgebleven zeemijnen opruimen. De oorlog is immers over en het gevaar daarmee geweken. Op 24 meter diepte meet het personeel een zekere obstructie op de zeebodem. Die wordt in kaart gebracht als 'hoogstwaarschijnlijk een rif'. In 1947 komt een oorlogsschip met sonar terug op de plek en meet nu een stuk duidelijker een object van 91 meter lang, mogelijk een wrak. Het enige schip wat in die omgeving ooit als vermist was opgegeven was de Yongala. Maar zeker weten deed men het niet, dus meer is er niet mee gedaan.

In 1958, inmiddels 47 jaar na dato, hoort lokale duiker Bill Kirkpatrick van de metingen en gaat poolshoogte nemen. Hij vindt een stalen schip wat op haar zij op de bodem ligt. Maar nog steeds was er geen identificatie. Todat hij op een stalen kluis stuit in de kapiteinshut. Daarin worden vaak de vrachtpapieren bewaard en daarmee zou duidelijk worden welk schip dit is, of ooit was geweest. Als de stalen kluis eenmaal omhoog is getakeld, wordt deze met hamer en beitel geopend. Een bruinzwarte drab stroomde naar buiten en verder werd er in de safe niets aangetroffen. Alhoewel. Aan de binnenkant van de kluis vond Kirkpatrick een gestanst nummer: 9825W. Dit zou mogelijk een serienummer kunnen zijn. Even later ging bij het Engelse bedrijf wat het soort brandkasten ooit produceerde de telefoon. Wonderbaarlijk had men daar de archieven altijd bijzonder goed bijgehouden. Dit nummer bleek voor een kluis op de SS Yongala te zijn gebruikt. Bingo. En daarmee was het mysterie opgelost. Hoe het schip precies gezonken is, is nooit bekend geworden. Wel zijn alle 122 opvarenen overleden en daarmee is nu het een zeemansgraf.

Terug naar 2019, want wij zitten met volle duikbepakking op de boot. Het wrak van de Yongala is met de komst van recreatief duiken veranderd in een bijzondere bestemming. Deze duikplek heeft inmiddels een vaste plaats in de top 10 duikplekken ter wereld. Nou, kom maar door! We leren ook dat de boot zelf nou niet echt meer heel veel te bieden heeft, maar dat de concentratie van zeeleven wat hier op af komt enorm moet zijn. We zijn benieuwd!

Na een half uurtje varen zijn we er al. We trekken de spullen aan en maken ons klaar voor de koprol achterover de boot af. Het water is 24 graden en er staat best wat stroming als we in het water liggen. Gelukkig is er een dik touw voor ons aangelegd wat helemaal tot aan het wrak naar beneden loopt. Als we dat volgen zien we langzaam de contouren van het schip verschijnen. En dat is best imposant. Gelijk zien we een gigantische marmerrog (marble ray) langszeilen. We dalen verder af tot de bodem en zweven nu naast het achtersteven van het schip. Werkelijk overal zien we vis. Scholen kleine visjes, maar ook jagers als Giant Trevalley, rifbaarsen, barracuda's en napoleonvissen. En niet bang zeg! Af en toe komen ze gewoon naast ons zwemmen om te kijken wat wij nu met die bellen aan het doen zijn. We zwemmen iets verder richting de voorkant van het schip en kunnen door de laaddeuren naar binnen kijken. Ook daar gilt het van de vis. Je wist bijna niet meer waar je moest kijken! Dan komt er een schildpad voorbij en begint rustig aan het het zachte koraal wat op het scheepsdek groeit te knabbelen. Jahoor, kan er ook nog wel bij. En dan te bedenken dat ik in de Vinkeveense plassen wel eens een uur naar een snoek heb gezocht! Marlon en ik bereiken het diepste punt van de duik op zo'n 27 meter. Omdat we ervaren duikers zijn, hoeven we geen gids mee, en dat is best lekker vrij. Weer iets verder zien we een olijf-zeeslang uit het wrak kruipen. Deze dieren zijn enorm giftig, maar zijn niet agressief naar mensen. Dan bereiken we de boeg van de boot, en daar draaien we omheen om ook de andere kant van het wrak te bekijken. Hier is iets meer stroming, maar dat mag de pret niet drukken. Hier ontmoet ik mijn eerste goliath Groper, een zeebaars van anderhalve meter lang. En dit was nog een kleintje! Wauw, wat een onderwaterleven hier. Na 42 minuten zijn we weer terug waar we begonnen en beginnen we aan de opstijging. Niet veel later zitten we weer op de boot. We zijn er stil van.

Op de boot is het tijd voor het oppervlakte-interval, de tijd die je inplant om de opgedane stikstof weer wat uit het lichaam te krijgen. Er zijn koekjes, fruit en chocolaadjes, maar Marlon heeft een beetje last van de deining van de boot. Dat uit zich in het voeren van de visjes, even later. Geeft niets, beter eruit dan erin, want we krijgen namelijk nog een tweede kans om het wrak iets beter te bekijken. Weer trekken we de spullen aan, en met een volle tank lucht dalen we voor de tweede maal af. En opnieuw is het langzaam opdoemen van het wrak erg indrukwekkend. We doen een rondje iets ondieper (want dat hoort zo bij een tweede duik) over het dek, en weer zien we groepen vissen overal zitten. Ik spot nog een zeeslakje een een zeeslang, en ook wat kogelvissen komen voorbij. Om het af te maken komt er weer een schildpad voorbij. Ook hier houden we het 42 minuten vol. Wauw. We snappen helemaal waarom deze duik zo hoog in de lijstjes staat. Raar om te bedenken dat hier zoveel mensen zijn omgekomen, en dat wij vandaag een bezoekje mochten brengen. Ook wel weer mooi, want zo'n imposant bouwwerk met zo'n verhaal dwingt ook een zeker respect af. Je mocht het wrak bijvoorbeeld niet aanraken, en dat hebben we uit dit respect ook absoluut niet gedaan. Terug op de boot is iedereen enthousiast, en keren we weer terug naar het vasteland. Daar krijgen we van de duikschool nog een heerlijke lunch van de BBQ mee, en daarna pakken we het hele circus weer in. In 1,5 uur rijden we naar Townsville, en dat had ook niet langer moeten duren, want we zijn kapot. Dit keer geen luxe camping, maar een truckersparkeerplaats. Niet gezellig, maar wel prima voor twee afgepeigerde toeristen die morgen vroeg (inmiddels uit zichzelf) weer wakker zijn. Wat een dag!